Πόσο ασφαλές είναι να λαμβάνω βιταμίνες ως συμπλήρωμα διατροφής; Υπάρχει κάποια επιβάρυνση;

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ

Μπορεί κανείς εύκολα να παρατηρήσει ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται σταθερά οι ανακοινώσεις στον επιστημονικό αλλά και στον ενημερωτικό τύπο για τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν για την υγεία μας από τις βιταμίνες και τα συμπληρώματα (βλ. βιταμίνη D, K, Q10, αντιοξειδωτικά, πολυβιταμίνες).

Παρόλα αυτά όμως, ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια των συμπληρωμάτων συνεχίζουν να πλανώνται στο μυαλό πολλών ανθρώπων.

• Μήπως οι πολλές βιταμίνες επιβαρύνουν το συκώτι ή τα νεφρά μου;
• Υπάρχει κίνδυνος να πάθω αλλεργία;
• Πρέπει να διακόπτω την λήψη βιταμινών κατά περιόδους;
• Μπορεί ο οργανισμός μου να συνηθίσει στις βιταμίνες;

Σχετικά με την επιβάρυνση του ήπατος και των νεφρών η συγκεκριμένη ανησυχία ξεκινάει από το γεγονός ότι ταυτίζουμε στο μυαλό μας τις βιταμίνες με τα φάρμακα. Πράγματι τα φάρμακα επιβαρύνουν πολλές φορές το ήπαρ και τα νεφρά γιατί πρόκειται για ξενοβιοτικές ενώσεις που πρέπει να αποβληθούν από το σώμα.

Η έννοια ξενοβιοτικός αναφέρεται σε χημικές ουσίες που δεν πρέπει να βρίσκονται μέσα στο ανθρώπινο σώμα, ξένες προς την ζωή. Αυτές μπορούν να είναι είτε υδατο-διαλύτες είτε λιποδιαλυτές. Να διαλύονται δηλαδή είτε στο νερό είτε σε λιπαρές ουσίες, όπως συμβαίνει για παράδειγμα και με τα χρώματα (νερομπογιές / λαδομπογιές).

Οι μεν υδατοδιαλυτές ενώσεις αποβάλλονται κατευθείαν από τα νεφρά χωρίς να χρειάζονται κάποια περαιτέρω επεξεργασία ενώ οι λιποδιαλυτές πρέπει να μετατραπούν σε υδατοδιαλύτες και στην συνέχεια να αποβληθούν.

Η συγκεκριμένη διαδικασία λαμβάνει χώρα κυρίως στο συκώτι,  σε ένα σύμπλεγμα 500 ενζύμων – το P450 – και είναι απαραίτητη η παρουσία σημαντικού αριθμού βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων ώστε να συμβεί αυτή η μετατροπή.

Είναι λοιπόν ευνόητο ότι οι βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία όχι μόνο δεν επιβαρύνουν το συκώτι και τα νεφρά αλλά είναι απολύτως αναγκαία η παρουσία τους για να μπορέσουν τα δύο αυτά όργανα να αποβάλουν το τοξικό φορτίο που επιβαρύνει το ανθρώπινο σώμα.

Υπάρχουν βέβαια και λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E) που αν και κάπως απίθανο μπορεί να συσσωρευτούν στο ανθρώπινο σώμα και γι’ αυτό θα πρέπει να χορηγούνται υπό ιατρική παρακολούθηση όταν χορηγούνται σε θεραπευτικές δόσεις και με παράλληλη μέτρηση των ίδιων ή σχετικών δεικτών τους που δείχνουν αν υπάρχει επάρκεια ή έλλειψή τους. Η βιταμίνη Κ αν και είναι και αυτή λιποδιαλυτή δεν έχει καταστεί δυνατό να καθοριστεί τοξική δόση.

Για την βιταμίνη D η τοξικότητα είναι σχεδόν απίθανο να παρατηρηθεί, θα πρέπει να λαμβάνει κανείς δεκάδες χιλιάδες μονάδες (πάνω από 50.000 iu) ημερησίως ώστε να παρατηρηθούν τα πρώτα σημεία τοξικότητας, αρκετούς μήνες αργότερα! Παρόμοια είναι τα στοιχεία και για την βιταμίνη Ε.

Η βιταμίνη Α έχει περιορισμό για κάτω από 10.000 iu ημερησίως κατά την διάρκεια της κύησης. Φαίνεται επίσης ότι από ένα σημείο και μετά μειώνει την αποτελεσματικότητα της βιταμίνης D. Αυτός είναι και ο λόγος που οι μεγαλύτερες εταιρείες βιταμινών έχουν πλέον είτε αφαιρέσει είτε μειώσει δραματικά την ποσότητα βιταμίνης Α που περιέχουν οι πολυβιταμίνες τους.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς στη λήψη φαρμάκων ενώ φοβούνται τυχόν παρενέργειες των βιταμινών. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι οι θάνατοι από βιταμίνες είναι μηδενικοί, ακόμα και μετά από ηθελημένη απόπειρα δηλητηρίασης, ενώ οι ετήσιοι θάνατοι από παρενέργειες σωστά λαμβανόμενης φαρμακευτικής αγωγής είναι 106.000 ετησίως μόνο στις ΗΠΑ, σε νοσηλευόμενους ασθενείς.

Όταν αναφερόμαστε σε βιταμίνες και μικροθρεπτικά συστατικά πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι αυτό δεν συμπεριλαμβάνει συμπληρώματα και ορμόνες που λαμβάνονται πολλές φορές για την ενίσχυση των αθλητικών επιδόσεων. Πρόκειται στην πραγματικότητα για φαρμακευτικές ενώσεις και όχι για συστατικά που συμπληρώνουν την διατροφή μας. Αυτές οι ενώσεις πράγματι συνδέονται με κινδύνους για την υγεία.

Αντιθέτως σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στις ΗΠΑ από το CDC για το 2010 μετά από 60 δισεκατομμύρια δόσεις δεν παρατηρήθηκε ούτε ένας θάνατος. Το ίδιο ισχύει και για τα προηγούμενα 27 χρόνια μέχρι το 2010. Σύμφωνα με το Council For Responsible Nutrition τα διατροφικά συμπληρώματα είναι Ασφαλή, Ωφέλιμα και Ελέγχομενα από τους αντίστοιχους κρατικούς μηχανισμούς κάθε χώρας.

Πηγές

Leitch, I. (1942) The evolution of dietary standards. Nutr. Abs. Rev. 11:509-521
History of Nutrition Standars
New RDAs 
onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1753-4887.2008.00102.x/
www.orthomolecular.org/resources/omns/v05n04.shtml
en.wikipedia.org/wiki/Vitamin_poisoning#cite_note-5
www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/vitamins/
jama.ama-assn.org/content/279/15/1200.full   

Να μη γίνεται υπέρβαση της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μίας ισορροπημένης δίαιτας. Το προϊόν αυτό δεν προορίζεται για την πρόληψη, αγωγή ή θεραπεία ανθρώπινης νόσου. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας. Να φυλάσσεται μακριά από τα μικρά παιδιά.